Uzun bir aradan sonra herkese tekrar merhaba!
Geçenlerde TRT’nin trtizle.com uygulaması üzerinden dizi izlerken fark ettim ki ileriye doğru atlarken geç tepki veriyor. Kullandığım internet 4K çözünürlükte bir içeriği bile kolayca açabilecek hız ve kapasiteye sahip iken TRT’nin TV ekran kaydı ile alıp yüklediği Sevda Kuşun Kanadında dizisi için gayet yeterli olmasına rağmen bu kadar takılması hatta diğer TRT’ye ait içeriklerde de aynı şekilde gecikme olunca benimde aklıma takıldı tabii ki. Bu arada kısaca trtizle.com‘dan bahsedecek olursam bu web sitesi TRT’ye ait birçok dizi, film ve belgeselleri içerisinde barındırır. Reklamsız olarak tüm bölümlerini izleme imkanına sahipsiniz aynı şekilde izlediğiniz içeriklere daha sonra kaldığınız yerden devam edebilir ve telefon, tablet, TV’den de uygulama vasıtası ile erişebilirsiniz.
Bu takılmalar sonrası ilk aklıma gelen bu sunucunun nerede olduğunu öğrenmek için ilk aşama tabii ki domaine ait IP adresini tespit etmekti ve ping atarak önce IP adresini tespit ettim:
IP adresini öğrendikten sonra IP üzerinde araştırmalara başladım. Beklentim tabii ki Türkiye IP’si olması ancak öyle olmadığını gördüm IP adresi İrlanda’ya ait.
| IP Address | 54.154.20.211 |
|---|---|
| Country | Ireland [IE] |
| Region | Dublin |
| City | Dublin |
| Coordinates of City | 53.343990, -6.267190 (53°20’38″N 6°16’2″W) |
| ISP | Amazon Technologies Inc. |
| Local Time | 11 Mar, 2023 01:07 PM (UTC +00:00) |
| Domain | amazon.com |
| Net Speed | (COMP) Company/T1 |
| IDD & Area Code | (353) 01 |
| ZIP Code | D8 |
| Weather Station | Dublin (EIXX0014) |
| Usage Type | (DCH) Data Center/Web Hosting/Transit |
Şimdi buradan ne çıkarım yapmamız gerekiyor? TRT’nin tüm içerikleri İrlanda’da ki Amazon sunucularında yer alıyor. Dolayısı ile siz Türkiye sınırları içerinde TRTizle.com’a erişmek istediğinizde birçok ara router’lardan geçerek yurt dışına çıkış yapıyor ve ilgili sunucuya erişim sağlıyorsunuz. Bu ne anlama geliyor derseniz Google Haritalar üzerinden temsili bir mesafe çizecek olsak:
Bu karayolu ile alınabilecek mesafe ama fiber hatlar bu şekilde de ilerlemiyor. Bu bağlantılar çok daha uzun olabiliyor. Örneğin iki ülkenin fiber bağlantı hatları incelemek istersek Türkiye’den çıkan hatların nereden ulaşabileceğine göz atalım:
Şimdi bu kadar uzun mesafeden bir içeriğe ulaşmak istediğinizde sizce ne kadar sürer? Gecikme yaşanması çok normal. Her ne kadar fiber hatlar kullanılsa da arada ki mesafe ve kullanılan cihaz sayısına bağlı olarak gecikmeler meydana gelecek çünkü her cihazda sizden başka kullanıcıların da paketleri geçtiği için onlarda da ister istemez bir gecikme meydana gelecektir. Bahsettiğim bu gecikmeleri trtizle.com üzerinden gözlemlemek istersek tarayıcından giriş yaptıktan sonra geliştirici seçeneklerini incelersek eğer bir paketin kaç saniye sonra geldiğini görebilirsiniz:
Bazı IIS’ler artık kullandığı donanımlar ve yazılımlar sayesinde önbellekleme (Cache) yaparak sık ulaşılan içeriklere tekrar dışarı çıkmadan içeride trafiği döndürerek gecikmenin önüne geçerek yüksek boyutlu içerikleri (4K, 8K film dizi vs.) takılmadan çok daha hızlıca müşterisine ulaştırıyor. Dolayısı ile özellikle Netflix, Amazon Prime, Disney+ gibi dijital içerik üreticilerden gelen paketleri önbelleğe alıp farklı kullanıcılara aynı içeriği sunabiliyor. Netflix her ne kadar Amazon altyapısını kullansa da birçok ülkede faaliyet gösterdiği için mantıken Türkiye’ye en yakın sunucudan bağlantı kurmasını sağlıyor.
Şimdi gelelim bu yazının en önemli kısmına. TRT gibi Türkiye’ye ait ve dolayısı ile Türk milletine ait bir kamu kurumunun bu içerikleri Türkiye’de bu alanlarda faaliyet gösteren bu kadar firma varken gidip Amazon’dan hizmet almanın ne gibi mantıklı bir açıklaması olabilir merak etmekteyim. Netice itibari ile bu kadar kanal kendi yayınlarını bu ülkeden yapabiliyorsa, basın faaliyetlerini bu ülkede sürdürebiliyorsa aynı şekilde canlı yayınlarını ve haber içeriklerini kendi web siteleri dahil Youtube ve diğer platformlara da aynı anda canlı olarak verebiliyorsa öyle sanıyorum ki en azından altyapı anlamında Türkiye böyle bir güce sahip demektir. Hizmet anlamında yani sunucu ve diğer alanlarda ki hizmet ve donanım anlamında yeterli standartlarda firma yoksa -ki olduğunu ben biliyorum- bu hizmeti TRT kendi bünyesinde çok rahatlıkla sunabileceğini düşünüyorum. TRT World gibi global yayın yapan bir kanalında sahibi olarak öyle sanıyorum ki TRT dünyayı ve teknoloji takip etmekte pekte zorlanmasa gerek aynı şekilde bu teknolojinin gereksinimlerini yerine getirmekte pekte muteber olabileceğini düşünüyorum. Netice itibari ile bu platformlar yeni icat edilmedi yada içerik sunumu olarak ilk defa denenen bir şey değil dolayısı ile ister kendi bünyesinde isterse Türkiye sınırları içerisinde yer alan firmaların herhangi birinden böyle bir hizmet alabileceği kanaatindeyim. Türkiye’de “Kendi Bünyesinde Hizmet Verenler Yer Sağlayıcı Listesi” ve “Ticari Amaçlı Hizmet Verenler Yer Sağlayıcı Listesi” iki farklı kategoride hizmet veren firma listei BTK’nin sitesinde mevcut inceleyebilirsiniz (https://www.btk.gov.tr/ticari-amacli-hizmet-verenler-yer-saglayici-listesi). Bu firmaların içerisinde birçok alanda faaliyet gösteren firmalar var içlerinde internet servisi sağlayan yada CDN gibi hizmet veren firmalar var.
Türkiye’de bir firmanın tercih edilmesinin sağladığı faydalar neler olacaktır?
- Tüm sermayenin ülke içinde kalmasını sağlamak. Böylelikle özellikle döviz cinsi paraların farklı ticari faaliyetler için kullanılabilmesini sağlayarak ₺ kullanımının sağlanması.
- Bu sermaye ile büyüyecek firma ve sektörde rekabet ortaya çıkacak. Bu rekabet hem kaliteyi artıracak hemde hizmet fiyatının düşmesini sağlayacak.
- Özellikle Türkiye’nin doğu illerinde ki teknolojik altyapının artmasına ve oralarda kurulacak veri merkezleri sayısının artması ile birlikte alternatif (yedek) fiber altyapı ve donanımların kurulmasına öncülük ederek olası afet ve acil durumlar için iletişim hizmetlerinin sağlanabilmesine katkı sağlayacak.
- Artan rekabet ile yeni açılacak firmalar ile Türkiye’de istihdam artışı da sağlanacak ve bir seviyeden sonra yurtdışı müşterilerine hizmet verecek kabiliyetlere ulaşıldığında yurtiçine döviz girişi sağlanarak ekonomiye ciddi bir katkı sağlayacak. Rakip firmaların yerine özellikle doğu ülkeleri için bizim ülkemizden hizmet alınabilecek.
- Bu ihtiyaca istinaden kullanılan donanımların da yerli üretime teşviki ile yurtdışından alınan birçok yabancı marka donanımların ve yazılımların alternatifleri ortaya çıkacak bu da yine maliyeti düşüreceği için yatırım artmasına yardımcı olarak büyümeyi tetikleyecektir.
Peki burada ki tek sorun TRT’nin bu hizmeti dışarıdan alması mı? Tabii ki hayır. Türkiye’de ki interneti bu kadar pahalı hâle getirince doğal olarak insanlar ve şirketler birçok konuda alternatifleri düşünmeye çalışıyor. En basitinden bir metro internet fiyatlarına göz atacak olsak:
Turktelekom (https://kurumsal.turktelekom.com.tr/iste-internet/tt-metro-ethernet-internet):
| 1.000 Mbps | ₺ 121.356,80 |
Turkcell (https://www.turkcell.com.tr/kurumsal/dijital-is-servisleri/sabit-erisim-ve-iletisim/metro-ethernet-internet):
| 1.000 Mbps | 61.227 TL |
Vodafone’a ait bir fiyat listesi bulamadım ancak Turknet’te çok daha uyguna bu hızlarda internet hizmeti verilebiliyor. Şimdi bu kadar yüksek fiyat aralığının ve farkının olduğu yerde internet ortamında herhangi bir hizmet verebilmek ne derece mümkün? Basit bir girişimci düşünün kendinizi ve bir ofis açarak ürününüzü geliştirmeye başladınız. Doğal olarak bir internet altyapısına ihtiyacınız var. Başlangıçta da kendi sunucunuzu kendi bünyenizde barındırdığınızı düşünün. Bu fiyatlara ne kadar dayanabilirsiniz? Henüz satışa bile geçmemiş bir ürünün sadece internet maliyetine bu kadar para harcamak sizi bir şey üretmek bu ülkeye katkınız olması açısından ne kadar teşvik eder? Peki gerçekten bu hizmetlerin dünya çapında maliyeti bu mudur? Bunun içinde yayınlan global internet fiyatlarına bakmak gerek ama birim maliyet olarak yani $/€-₺ çevirmeden birim olarak ne kadar maliyeti var ona bakmamız gerekiyor.
BTK bu konuda rekabeti artırıcı konularda öncülük etmesi ve vatandaşların çok daha uygun fiyata ve Türkiye’nin her sokağında her binaya altyapı ulaştırılabilmesine yardımcı olması gerekmekte. Bununla ilgili gerekirse yasal düzenlemeler ile firmaları bu altyapıları yaygınlaştırması ve hizmet kalitesini artırması adına çok net olarak ortaya koymalıdır. Örneğin Türk Telekom’un sunduğu altyapıyı farklı firmadan Türk Telekom’dan çok daha ucuza ve çok daha yüksek hızda kullanabilmenin akılla mantıkla bir izahı var mıdır? Maliyet bu kadar düşükse insanların sırtına neden bu kadar fazla yük yükleniyor? Özellikle yeni altyapı sunmamasına rağmen PTT zamanında yıllar yıllar önce çekilen bakır kablolar ile verdiği hizmete bile sürekli zam yaparak nereye varılacak?
Velhasılıkelâm; Bu ülke için sunulan hizmet bu ülkede geliştirilmeli ve bu ülke tarafından desteklenmelidir. Başarılı olan her iş takdire eksik olan kısımlar için ise eleştirilere ihtiyacımız var. Ne kaybedecek zamanımız ne kaybedecek paramız yok onun için en az kayıpla en güzel işleri yapmak boynumuzun borcudur!